Het is de laatste drie jaar hard gegaan, met de toename in wetten, regels, censuur, sociale druk en beperkingen. Het keurslijf werd strakker in zeer korte tijd. Steeds meer regels en wetten willen jouw gedrag bepalen, waardoor de burger steeds meer autonomie kwijtraakt:
- Ineens valt je op dat een verkeersbord met ‘verboden harder dan 50 km/u ivm wegwerkzaamheden’ absolute onzin is midden in de nacht op een verlaten weg (waar op dat moment zeer zeker niet aan wordt gewerkt).
- Is het wachten op goedkeuring van de gemeente om een boom in jouw eigen tuin te kappen raar.
- Irriteert het je dat de eierboer je vertelt dat hij geen eieren aan jou mag verkopen vanwege vogelgriep in de buurt maar dat de vrachtwagen de eieren wel komt halen om naar de supermarkt te brengen.
- Vraag je je af waarom een avondklok wordt afgekondigd ten tijde van vrede, je de buren met hun 3 kinderen niet mag uitnodigen terwijl jij met je man wel bij hun op visite mag gaan
- Je je moet verantwoorden aan een vreemde wanneer je je dochter op straat knuffelt.
Veel mensen denken bij het verkrijgen van macht (in de politiek, werk of relatie) dat ze controle moeten nemen over anderen. Dat alleen door flink strakke regels te maken, deze te implementeren en na te laten leven het allemaal in goede banen wordt geleid. Er is geen ruimte voor creativiteit, eigen inbreng of outside the box denken. Er is een gebrek aan vertrouwen.
Voor diegene die gecontroleerd word is er direct een gebrek aan autonomie. Het wordt haast onmogelijk om gemotiveerd te blijven voor de macht, de portemonnee of het aanzien van een ander. Je voert taken uit, maar kan niets van jezelf kwijt in het werk. Eigenlijk verlies je een deel van jouw eigen ‘ik’.
Wat betekent autonomie?
Volgens de Dikke van Dalen is autonomie: vrijheid om de eigen wetten te volgen, onafhankelijkheid. Het bestaat uit zelfbestuur en zelfstandigheid. In een perfecte wereld leeft elk mens als autonoom, waarin het moreel kompas en verantwoordelijkheid de leidraad vormen. Stel het je eens voor: ieder mens komt tot zijn/haar recht, staat in eigen kracht, voelt motivatie om tot acties over te gaan en neemt verantwoording voor eigen behoeften en de behoeften van mensen om zich heen.
Luxe vs Autonomie
We hebben het bijzonder luxe in de westerse wereld. De meeste mensen hebben een veilig huis, een leuke baan, gezellige vrienden en hebben het idee dat ze een pad bewandelen waar ze grotendeels zeggenschap in hebben gehad.
Maar gaat het écht goed? Als je op een rustig moment om je heen kijkt, voelt dit dan als de ultieme droom, jouw zelfrealisatie waarin je jezelf ontplooit tot prachtig, autonoom mens? Wat ik om mij heen hoor en zie is steeds meer onrust bij mensen. We zijn gaan rennen, steeds harder, en hebben elke keer iets meer van onze autonomie weggegeven. Door een gebrek aan energie zijn we de kennis met de natuur deels kwijtgeraakt. Daar waar het in andere culturen met de paplepel wordt ingegoten welke plant je nodig hebt bij hoofdpijn, zijn we hier in de westerse wereld afhankelijk van een arts en medicijnen. Want zeg nou zelf: weet jij welke plant je moet hebben om een ontsteking aan je vinger te verhelpen?
Het lijkt steeds gekker te worden in onze wereld, steeds meer mensen gaan voor eigen gewin, een soort survival of the fittest. Tegelijkertijd wordt het steeds duidelijker wat we hebben verloren. Het voelt ineens onveilig wanneer je beseft dat de leerkracht van je kind nog 30 andere kinderen te begeleiden heeft met elk een eigen koers, en het niet meer draait om het welzijn van alleen jouw kind.
Het voelt niet geborgen om op het werk te zien dat jouw baas steeds minder middelen steekt in de fysieke veiligheid op de werkvloer.
Het voelt verkeerd wanneer jouw huisarts je binnen 2 minuten buiten de spreekkamer loodst met een papiertje voor de apotheek, terwijl je zo graag had willen vertellen dat je stijf staat van de spanning.
Het is verwarrend wanneer de persoon waaraan je je politieke stem weloverwogen hebt gegeven ineens een ander beleid laat zien dan waar je je stem op hebt gebaseerd.
Maar hoe autonoom we ook willen zijn, het is handig en vaak ook noodzakelijk om dingen uit handen te geven. Eenmaal uit handen, betekent dit wel dat je overlaat aan een ander hoe dit ingevuld gaat worden.
Autonomie, hoe dan??
Betekent dit dat je geen autonoom mens meer kunt zijn? Jawel hoor. Geleidt door je moreel kompas kan je onafhankelijkheid nastreven. Deze onafhankelijkheid zit ‘m in jouw houding, in het verantwoording dragen voor jouw leven en de situatie waarin je verkeert. Vraag jezelf eens af: wat verwacht je van de huisarts wanneer je tegenover hem zit met een (fysieke) klacht? Heb je zelf al nagedacht over de oorzaak van jouw probleem en wat je er zelf aan kan doen? Of verwacht je dat hij met een passende oplossing komt, waardoor jouw probleem zo snel mogelijk verdwijnt?
Eenmaal voorzien in de basisbehoeften heb je ruimte om met wat afstand naar jezelf en jouw wereld te kijken en kom je tot de ontdekking dat we allemaal onderdeel van een groter geheel zijn. Als individuele waterdruppels in een enorme zee. Geen enkele waterdruppel controleert de ander, maar samen zijn ze een enorme waterplas, die vloeit en beweegt als één.
De maatschappij, dat zijn wij
Volgens mij zou het ook zo in de maatschappij moeten zijn. Als individueel jezelf zo ver mogelijk ontplooien en als collectief samen één kant op bewegen. Ieder mens bewandeld zijn of haar eigen pad, met eigen uitdagingen, eigen ervaringen en eigen verantwoording. Allemaal als doel om het eigen potentieel te bereiken (wat natuurlijk steeds vooruit schuift). Je motivatie is er al, je moet het alleen tot uiting laten komen.
En dat gaat je niet lukken door lukraak orders van anderen op te volgen, energie van andere mensen af te nemen of jouw problemen bij iemand anders neer te leggen.
Het lastige is alleen dat we de afgelopen jaren de regie hebben overgedragen aan mensen en organisaties die laten zien dat ze weinig vertrouwen hebben in ons. Van mensen die menen dat we gebaat zijn bij strakke regels en onlogische wetten. Onze plichten kennen we wel, daar worden we dagelijks aan herinnerd. Maar wat zijn onze rechten en hoe komen we voor onszelf op? Misschien wat naïef gedacht van mij, maar ongemerkt is er steeds meer autonomie verdwenen. Dat is een (onbewuste) keuze van ons geweest. Nu het erg zichtbaar is geworden, kan je zelf bepalen of en hoeveel autonomie je terug wilt nemen. Hoe ver wil je gaan met de juridische kant van jouw autonomie, bijvoorbeeld.
Zo zouden we ook, of misschien wel vooral, de verantwoordelijkheid voor onze gezondheid weer terug moeten nemen. Van mensen die menen dat we gelukkiger worden van zo min mogelijk kennis van ons eigen lichaam en hoe gezondheid te bevorderen. En we moeten duidelijk zijn naar en meedenken met mensen die zelf ook meerennen in de rat race en ondertussen in het onderwijs de koers bepalen die onze kinderen op gaan.
Daar is wel vertrouwen voor nodig. Vertrouwen in jezelf, in elkaar, de goede intenties en de moraal van de ander. Een mooi begin is om jouw kinderen een zo autonoom mogelijke start te geven. Om het vaardigheden te laten ontwikkelen door het zo te begeleiden dat het vertrouwen in zichzelf houdt. En terwijl ik het volgende blog hierover ga schrijven, kan jij vast nadenken over deze vraag: in hoeverre vertrouw jij de intrinsieke kracht van jouw kind?