De kassa liegt niet
Er is geen eerlijker graadmeter voor economische waarheid dan het kassabonnetje.
Geen beleidsnota, geen politieke verklaring, geen rapport van het CBS weegt zwaarder dan het moment waarop de caissière zegt:
“Dat wordt dan 128 euro, alstublieft.”
Vijf jaar geleden kocht een gemiddeld gezin voor honderd euro een mandje vol basisproducten.
Vandaag kost datzelfde mandje bijna dertig euro meer.
En dat terwijl de lonen in diezelfde periode gemiddeld slechts tien tot twaalf procent stegen.
Wie meegroeit met de economie, gaat dus in stilte achteruit.
De fictie van normale inflatie
Inflatie is op zichzelf geen vijand.
Een gezonde economie ademt, groeit en beweegt.
Prijzen stijgen langzaam, lonen volgen.
Dat is wat we noemen normale inflatie, ongeveer één tot drie procent per jaar.
Dan zou een mandje boodschappen in vijf jaar tijd zo’n tien tot zestien procent duurder zijn geworden.
Dat is de prijs van tijd, de natuurlijke rente van vooruitgang.
Maar wat wij de laatste jaren zien, heeft niets meer met ritme te maken.
Het is chaos.
Een losgeslagen markt waarin voedsel, energie en logistiek elkaar opjagen tot de consument de adem inhoudt bij de kassa.
Volgens het CBS stegen de prijzen van voedingsmiddelen in vijf jaar met ongeveer achtentwintig procent.
Dat is bijna het dubbele van wat als gezond wordt beschouwd.
De macht achter de marge
Wie verdient aan inflatie? Die vraag wordt zelden gesteld.
Want achter elk prijskaartje schuilt macht.
De boer krijgt niet meer voor zijn melk of graan.
De werknemer in de fabriek verdient nauwelijks extra.
Maar de keten erna, de logistiek, de groothandel, de supermarkt, daar groeit de marge.
De energiecrisis van 2022 was geen toevallige storm, maar een katalysator.
Productieketens kregen hogere energiekosten doorberekend.
Supermarkten voegden daar hun veiligheidsmarge aan toe.
Beursgenoteerde bedrijven zagen de winst per aandeel stijgen tot recordhoogte.
Dat is geen inflatie. Dat is graaiflatie, de kunst van meer vragen omdat het kan.
De overheid als stille medespeler
In theorie beschermt de overheid de koopkracht van haar burgers.
In praktijk is zij een zwijgende aandeelhouder van de inflatie.
Hogere prijzen leveren meer btw op.
Meer loon betekent hogere inkomstenbelasting.
En elke stijging van energieprijzen vergroot de accijnsinkomsten.
Zo wordt inflatie niet alleen getolereerd maar stilletjes begroet.
De burger betaalt, de schatkist groeit, en de boodschap luidt: het valt mee.
Maar het valt niet mee.
Het valt elke maand zwaarder.
De middenklasse als spons
De elite voelt de inflatie niet, zij koopt geen producten maar posities.
De onderklasse krijgt compensaties, kortingen en regelingen.
Maar de middenklasse, het cement van de samenleving, vangt de klappen op.
De kleine ondernemer.
De kroegbaas.
De verpleegkundige.
De conciërge.
Zij merken de stijging niet in cijfers maar in keuzes.
Een maaltijd minder uit eten.
Een fles wijn minder in het weekend.
Een merk lager op de plank.
Dat is de onzichtbare pijn van inflatie. Geen ramp, maar geleidelijke ontwaarding van waardigheid.
De psychologische prijs
Inflatie is niet alleen economisch.
Het is ook emotioneel.
Wanneer geld geen vaste waarde meer heeft, verliest vertrouwen zijn fundament.
En vertrouwen is de zuurstof van een samenleving.
Zonder vertrouwen verdampt spaarzin, groeit onzekerheid en verschuift economie naar overlevingsmodus.
Precies daar bevinden we ons nu.
De toekomst van het mandje
Als dit patroon zich voortzet, betaalt een gezin in 2030 niet honderd maar bijna honderdzestig euro voor hetzelfde mandje boodschappen.
Dat is geen doemdenken. Dat is wiskunde.
De vraag is niet langer wat het kost,
maar wie er profiteert van het feit dat het zoveel kost.
Want waar macht en markt samenvallen,
is de consument geen klant meer, maar een melkkoe.
De stilte van de media
Het frappante is dat deze realiteit zelden het hoofdnieuws haalt.
De stijgende prijzen worden gebracht als randverschijnsel van macro-economische aanpassing.
Maar voor miljoenen gezinnen is het geen randverschijnsel, het is hun realiteit.
De krant schrijft over lichte stijgingen van twee komma acht procent,
terwijl de kassabon bloedt.
De conclusie van Nam Nexum
De inflatie van de afgelopen vijf jaar is geen natuurlijk verschijnsel,
maar een scheefgetrokken systeem.
Ze komt niet voort uit groei, maar uit verschuiving.
Niet uit vraag, maar uit macht.
Wat we zien is geen gezonde economie,
maar een stille herverdeling van draagkracht van velen naar enkelen.
Zolang de meesten zwijgen,
blijven de enkelen innen.
Zolang de consument blijft betalen zonder vragen te stellen,
blijft de markt zichzelf als scheidsrechter aanstellen.
Nam Nexum | Waar waarheid nog telt.
Wij schrijven niet om te sussen, maar om te ontwaken.
Elke prijsstijging, elk beleid en elke trend heeft een verhaal achter zich.
Wij graven, analyseren en benoemen wat anderen liever verzwijgen.
Want alleen wie begrijpt waar zijn geld blijft, begrijpt waar zijn vrijheid begint.